XIII Szczeciński Festiwal Modelarski Paprykarz 2025

– Wiesz, powiem ci, że do modelarstwa to trzeba mieć zdrowie. Z każdym rokiem rozumiem to lepiej.
Szczególnie w momencie gdy stoisz przed wielkim stosem płyt paździerzowych. Wielkim i ciężkim. A teraz trzeba je wrzucić na pakę. Potem rozładować na wózek i rozwieźć po salach. Dochodzi do tego kilkadziesiąt drewnianych koziołków i kilkadziesiąt stołów. Nie zapominajmy także o stalowych krzesłach. Też muszą znaleźć swoje miejsce.
Tak tworzy się sceneria XIII Szczecińskiego Festiwalu Modelarskiego „Paprykarz 2025”. Imprezy rozgrywanej w Technoparku, który od lat udostępnia nam swoje pomieszczenia. Nowoczesny kształt, rozlegle sale konferencyjne, klimatyzacja, nawiewy, oświetlenia, szmery bajery i techniczne cudeńka są zawsze przedmiotem podziwu i zazdrości naszych gości.
– Tak, to obiekt na miarę XXI wieku – słyszymy za każdym razem.

Zaczynamy w piątek rano. Kursuje po raz pierwszy samochód. Szumią koła wózka transportowego, podrzuconego nam przez wieloletniego sponsora, szczecińską Castoramę. Wojtek, Hubert, Łukasz, Krzychu – stara gwardia daje sobie radę. Z nimi Piotr, Andrzej, Robert, nie brakuje Macieja i Cześka. Radek i Piotr dojadą później. Rozkładamy ciemne obrusy, ustawiamy banery. Po kilku godzinach jesteśmy prawie gotowi. Jeszcze tylko informacyjne napisy, pasy dzielące klasy modeli i możemy powoli kończyć.

W sobotę rano mamy stawić się o 8:00. Jestem znacznie wcześniej. I dobrze. Pod drzwiami jest już Grzegorz Pomorski, szef wydawnictwa GPM. Są i pierwsi zawodnicy, pragnący odebrać karty startowe. Ale to za chwilę, gdy ruszy biuro zawodów.
Teraz wszystkie oczy zwrócone są na Ewę – „Naszą Ewę”, postać kultową tego typu imprez – zawsze w innym przebraniu. Tym razem jest to, jak zapewnia, szturmowiec sił lotniczo-kosmicznych. No tak, ale gdzie broń, gdzie broń?
– E tam, jaka tam broń – mówi śmiejąc się – popatrz sam. Ja i tak zawsze wygrywam. Zademonstruję ci to zaraz.
Nie będę tu się rozpisywał, bo jak mówi stare powiedzenie dziennikarskie – jedno zdjęcie to tysiąc słów. Tak więc popatrzcie na fotorelację z imprezy. Zrozumiecie!

Biuro festiwalu rusza punktualnie o godzinie 9.00. Wcześniej uruchomiono komputery, drukarka wypluwa internetowe zgłoszenia, które napłynęły od wczoraj. To królestwo Marcina i Przemka. Tak jest od lat. To oni ogarniają administracyjnie cały temat. Gdyby nie ich doświadczenie i odporność psychiczna pewnie byśmy się pogubili. Teraz, wsparci nowym oprogramowaniem (choć to jeszcze nie sztuczna inteligencja) dają dowody sprawności. Jeeedziemy, panowie!
A jest się czym zająć. Na „trzynastkę” zarejestrowano internetowo prawie 950 modeli. Ale zawsze przychodzą fani z ulicy, dźwigając modele pod pachą. No i trzeba liczyć się ze spóźnialskimi, tacy są nieodłącznym elementem każdej imprezy. „Paprykarza” także. Na pewno się pojawią.

– Gdzie mam postawić swoje modele? Postawny chłopak dzierży pod pachą dwie szklane gabloty. W jednej żaglowo-parowy pancernik „Warrrior”, kawałek historii Royal Navy, w drugiej, równie sporych rozmiarów żaglowy „Elcanto”. Ten, na dodatek, z zamontowanym w tle lustrem. Tak więc musi stać pod ścianą. A tu – kicha, bo stół już zastawiony kompletnie. W rogu wystaje stalowy pająk rodem z bajki science-fiction. Trzeba przestawić. I w ruch idą głośniki:
– Modelarz… klasa… sala numer 2… proszony pilnie… – rozlega się głos Radka, szefa imprezy.
Po chwili przestawiamy, ustawiamy, rozkładamy ponownie. I tak będzie przez cały czas. Bo modeli przybywa. Zdaje się, że nadchodzi kulminacyjna fala tych, którzy do tej pory zawzięcie klikali w sieci w formularzu rejestracyjnym. I przybywają, przybywają, przybywają.

W tym roku, na zaproszenie Paprykarza odwiedził nas jeden z wyróżnionych podczas modelarskich zawodów w Inowrocławiu Václav Hakl z Nowej Paki. Tam, przypomnijmy, został nagrodzony także przez naszą ekipę, za wykonane w standardzie przepiękną kolekcję pojazdów samochodów strażackich znanej marki „Tatra”. Wykonane w skali 1:25 wyglądają znakomicie na stole. Oddano w nich wszelkie szczegóły i elementy konstrukcji. Nie ma się zresztą co dziwić. Václav jest w zasadzie takim kierowcą testowym tej kolekcji.
– Prezentowane w Szczecinie samochody powstały w czasie ostatnich 4 lat. Ale to tylko część mojej kolekcji, liczącej 90 maszyn. Współpracuję z THT czy CKD, wykorzystującymi je na codzień w akcji. Zbierane na tej podstawie materiały są podstawą do opracowania modeli kartonowych, prezentowanych następnie w czeskim wydawnictwie PMHT.
Gdy dodamy do tego, że Václav jest także projektantem modeli kartonowych, to już sami wiecie, czego można się po nich spodziewać. Zresztą, sami popatrzcie na zdjęcia.
Wraz z Vaszkiem przyjechała jego żona Petra, która także projektuje i buduje modele, w tym przepiękne budowle i dioramy, kilka z nich w tym roku przywiozła na Paprykarz. Będzie też organizować dla dzieci warsztaty modelarskie.

Na razie to jeszcze kwestia przyszłości. Tak więc można poświecić uwagę zagadkowej postaci w nagumowanym kombinezonie. Głowa skryta w wydłużonej masce od której biegnie wąż do torby na ramieniu.
– Klasyka, czyli OP-1, ubiór ochrony przed skażeniami biologicznymi i chemicznymi – wyjaśnia Filip Samborski, kapitan Grupy Rekonstrukcji Historycznej „Vanguard”, jaka prezentuje na „Paprykarzu” swoje eksponaty.
Obok stoi wartownik w pełnym wyposażeniu, czyli w mundurze z epoki, z ładownicą, maska przeciwgazową, obowiązkowym bagnetem i AK-MS w ręku. Na głowie stalak czyli stalowy hełm ochronny. Jeżeli kogoś pociąga takie wyposażenie będzie mógł bliżej zapoznać się, w namiocie na zewnątrz ekspozycji, także z łącznicą polową ŁP-10, hełmami, butami bagnetami czy bronią.

Obok ekipy „Vanguard” swoje stanowisko miała również Grupa Rekonstrukcji Historycznej „Strzała”, która zaprezentowała zwiedzającym przekrojową ekspozycję poświęconą konfliktowi afgańskiemu lat 80. XX wieku. Wśród sylwetek można było zobaczyć mudżahedina z początkowego okresu wojny z ZSRR oraz strzelca 345. Gwardyjskiego Pułku Powietrznodesantowego. Uzupełnieniem prezentacji byli dwaj żołnierze zasadniczej służby wojskowej radzieckich wojsk powietrznodesantowych w typowym umundurowaniu i wyposażeniu z lat osiemdziesiątych. Całość tworzyła ciekawy, historycznie spójny obraz tamtych realiów – budząc duże zainteresowanie zarówno wśród miłośników militariów, jak i przypadkowych zwiedzających.

Choć pogoda zrobiła się podła, zacina raz po raz deszcz, zwiedzających jest sporo. Cały czas jedni przychodzą, innych wychodzą. Może zainteresują się modelarstwem?
Dosłownie za moment wybije 13:00, oficjalny moment zamknięcia rejestracji modeli.
– Przepraszam, nie zdążyliśmy, dojeżdżamy z daleka – mówi mama małego chłopczyka. Obok niej stoi syn, na oko siedmiolatek. W ręku trzyma, zrobioną z kartonu, dioramę – model ciągnika rolniczego. Ponoć to „Ursus”. Trochę siermiężny, niezdarnie pomalowany. Ale wykonany samodzielnie, na dodatek zbudowany od podstaw!
– Mamy jeszcze szanse na rejestrację modelu?
No i sam powiedz, jak tu nie pomóc maluchowi? Może kiedyś sklei „Twardego” z GPM. Tego w skali 1:16. Trudna sztuka. Ale trzeba próbować.
– No pewnie!  – Hubert zasiadający przed laptopem spogląda z uśmiechem. – Jak masz na imię? Olek? No to dawaj młody, klikamy. Model ustaw sam, mama pomoże.
Karta startowa wypisana, a Olek z pełnym skupieniem podchodzi do stołu z modelami i ustawia swojego Ursusa. To ostatni zarejestrowany w tym roku model, o numerze startowym 977.

Największym modelem na wystawie jest holownik „Jantar”. Czerwono-czarny olbrzym zamknięty w szklanej gablocie. Ale najdłuższym modelem jest, wykonany w całości z kartonu, pociąg pancerny „Poznańczyk” z pamiętnego września 1939 roku. Pośrodku zestawu tkwi okryta blachami lokomotywa, tuż za nią wagon szturmowy. Są jeszcze dwa wagony artyleryjskie. Cały zestaw pokryty zawiłymi plamami kamuflażu. Ale hitem są dwie platformy kolejowe z osadzonymi na nich czołgami FT 17 i tankietką TK. Wszystkie te wozy bojowe (w skali 1:50) mają naniesione ręcznie nity. Gdy dodamy, że cały zestaw stoi na mierzącym ponad 3 metry torowisku, widać nakład pracy. Podkłady kolejowe i szyny także, jak i cały model, zbudowano od podstaw, z kartonowych listewek. To nie jest zestaw wycięty z gotowych materiałów. Ufffff…

Klasą samą dla siebie jest pawilon „Galaxy in Scale” czyli modele z popularnej gwiezdnej sagi. Tu naprawdę jest co obejrzeć, bowiem stosowane skalę to nawet 1:20. Tak więc taki Imperial Shuttle ma prawie 2 metry wysokości. Wcale nie mniejszy, choć prezentowany w poziomie, jest Conveyex czyli stalowy pojazd szynowy. Nie brakuje, a jakże, tradycyjnej maszyny wojny Rebeliantów czyli X-Wing. Tak duża skala pozwala ukazać całe jego wyposażenie wnętrze. Jest także Millenium Falcon, E-Wing Snow Speeder. Króluje jednak wielki model Gwiazdy Śmierci.
Co warte podkreślenia wszystkie modele są szczegółowo opisane. Można więc zapoznać się nie tylko z ich parametrami technicznymi, ale także z informacją o tym, w której części i w jakiej roli występowały w poszczególnych epizodach sagi. Nie każdy przecież jest aż tak jej zagorzałym fanem.

– Popatrz, pusta karta startowa, kto ją wydał  – mówi Łukasz – i przylepił się tam jakiś paproch.
Potrząsa z lekka papierem. W ostatniej chwili przychodzi olśnienie! To model, tak, model drona RQ-14! Rozpoznawczej maszyny piechoty US Army.
Za Wikipedią podaję, że ma on wymiary 114 x 91 centymetrów. Tak więc w skali 1:72 mieści się na paznokciu. Mimo wszystko występuje w klasie samoloty śmigłowe wielosilnikowe. Szkoda tylko, że autor projektu nie ustawił go za szkłem powiększającym lub przynajmniej na większej podstawce. Na gorąco możemy jedynie otoczyć drona żółtym kolorem mazaka. Ale wieść poszła w tłum i od tej pory jest on cały czas obiektem zainteresowania.

Jest miejsca także na modele po prostu sercem związanymi z naszym miastem. Urszula Łacny-Kwietniewska zaprezentowała cała zbiór. Mamy więc na stole biały gmach Filharmonii Szczecińskiej, w tym samym kolorze utrzymany budynek Muzeum Techniki i Komunikacji, z tyłu ustawiony pawilon z pierwszym w mieście punktem sprzedaży pasztecików – wtedy był to powiew zgniłego Zachodu. Nie brakuje oczywiście puszki „Paprykarza Szczecińskiego”, małych modeli motocykla „Junak”. Przy okazji możemy wysłuchać strasznej historii występnej miłości króla Filipa I z Wolgastu, który wbrew wszelkim ówczesnym konwenansom rzucił się w ramiona zwykłej szlachcianki. Skończyło się to tragicznie, co ilustruje ukazana z pietyzmem diorama – ociekający krwią moment ścięcia nieszczęsnej kobiety w lochu szczecińskiego zamku.

Na sali „Galaxy in Scale” mój wzrok pada na Międzynarodową Stację Kosmiczną ISS. To zaiste model godny uwagi. Złożoność konstrukcji po prostu powala. A po wysłuchaniu jego twórcy… Zobaczcie sami.
– To model z wydawnictwa AXM – mówi Marek Majczyk, stargardzki modelarz. – W sumie jest to około 300 stron formatu A4. Ile części? Sam już nie pamiętam… ale wszystkie trzeba wyciąć sztuka po sztuce – śmieje się machając ręką. – Tak, to kawał roboty. Poświeciłem temu projektowi ponad rok czasu. Ale, spójrz sam, warto było, prawda?
Tak, nie ma dwóch zdań. Warto było. To samo mówią podchodzący raz po raz odwiedzający. Przystają, patrzą, spoglądają na mnogość tych szczegółów.
– Teraz rozglądam się za kolejnym modelem. Moim marzeniem jest zbudowanie całego kompleksu startowego. Nie jest to proste, bo nikt nie robi takich modeli. Jest  tylko sama platforma.
Pozostaje wierzyć, że dopnie celu. Marek twierdzi bowiem, że ta złożona konstrukcja to jego… pierwszy model w karierze. Leżące obok, gotowe promy kosmiczne, powstały niejako przypadkiem, jako swoisty przerywnik pomiędzy pracami nad kolejnym segmentem samej stacji. Teraz czekają na ustawienie na rakietach nośnych.

Sporo miejsca zajmują modele najmłodszych. Zainteresowani modelarstwem przez rodziców lub starsze rodzeństwo, próbują swoich sił. Czołgi, samochody osobowe, autobusy, jest stary UAZ, nie brakuje gromadki zwierząt czy pokaźnej kolekcji budowli. Kolorowe ptaki i motyle dodają temu wdzięku. Widać tu co prawda jeszcze niedoskonałość formy, pospieszne klejenie, a i samo cięcie wymaga dopracowania. Dobrze jednak, że oni są, ilość modeli budzi nadzieję. Z biegiem czasu, a taki jest nasz zamysł, zechcą kupić bardziej skomplikowane wycinanki. Potem przyjdzie zapewne czas na GPM czy Kartonową Kolekcję. Trzymamy kciuki.

O godzinie czternastej rozpoczyna się odprawa sędziów – moment, od którego Paprykarz nabiera tempa w swoim najważniejszym wymiarze: konkursowym. W sali panuje skupienie, ale też wyczuwalne napięcie. To chwila, w której przypomina się zasady oceniania, omawia kryteria i kwestie techniczne, a także dokonuje podziału na zespoły i przydziału klas konkursowych. Każdy wie, że za chwilę przyjdzie zmierzyć się z prawie tysiącem modeli – pracami, w które włożono setki godzin cierpliwości i serca.

Po odprawie sędziowie rozchodzą się po hali, by rozpocząć swoją cichą, wymagającą misję. Pochyleni nad dioramami, samolotami i pojazdami, porównują detale, oceniają kompozycję i kunszt wykonania, robią notatki. Czasem któryś z nich przyklęknie, by lepiej zobaczyć podwozie miniaturowego czołgu, innym razem odsunie się o krok, by złapać perspektywę. Wokół panuje pełne zrozumienia milczenie – nikt nie przeszkadza, bo każdy wie, że to odpowiedzialna chwila. To oni, niepozorni bohaterowie zaplecza Paprykarza, sprawiają, że konkurs zachowuje swój wysoki poziom i prestiż, a każda przyznana nagroda naprawdę coś znaczy.

I po imprezie…

Teraz pozostaje nam jedynie wszystko poskładać, powynosić. Zebrać te kilkadziesiąt płyt, poustawiać na miejscu krzesła, zwinąć banery, kolorowe oznaczenia, masę tekturowych napisów. Wszystko ląduje w pudłach. Napisałbym, że sprawnie i szybko, ale to nieprawda. Jesteśmy po prostu zmordowani trzydniowym wysiłkiem i poprzedzającymi tygodniami przygotowań.  Ale, powiem Wam – było warto!
Taki też ton rozmów przeważał na spotkaniu integracyjnym, jakie odbyło się w sobotni wieczór w restauracji będącej częścią Technoparku. Po dniu pełnym rozmów przy stołach wystawowych, emocji konkursowych i wymiany doświadczeń, modelarze z całej Polski mogli wreszcie odetchnąć – z dobrym jedzeniem, w towarzystwie starych znajomych i nowych przyjaciół.
Restauracja, dobrze znana uczestnikom Paprykarza, jak co roku stanęła na wysokości zadania – serwując znakomite dania i zapewniając miejsce, w którym rozmowy toczyły się długo po zamknięciu hali. Śmiech, wspomnienia, anegdoty z warsztatów i opowieści o kolejnych projektach tworzyły atmosferę, jakiej nie da się zorganizować inaczej niż spontanicznie.
Były to godziny, w których modelarstwo ustępowało miejsca temu, co w nim najpiękniejsze – ludziom. Przy wspólnym stole znikały różnice między kategoriami i klubami, a najważniejsze stawało się to, że wszystkich łączy ta sama pasja.